مدل قراردادهای نفت و گاز
باتوجه به سياست و خط مشي كلان دولت جمهوري اسلامي ايران و موضوع استفاده از حداكثر توان داخلي، به منظور نيل به اهداف استقلال و خودكفايي كشور و بنابر برنامه ريزي هاي به عمل آمده مبتني بر ملاحظات اقتصادي و ضرورت حداكثر استفاده از بخش خصوصي به منظور ارجاع كارها و خدمات موردنياز صنعت نفت، تنظيم و اجراي قراردادها از جايگاه خاصي برخوردار است.
در صنعت نفت مراحل انعقاد قرارداد به اين ترتيب است كه پس از تهيه نقشه ها و مشخصات اجرايي طرح، اسناد مناقصه منتشر و از پيمانكاران براي شركت در مناقصه دعوت مي شود. پس از بررسي تمام شرايط پيمانكاران و پيشنهادها، پيمانكار برتر انتخاب و قراداد با آن منعقد مي شود.
قراردادهاي رايج صنعت نفت:
1- قراردادهاي طراحی (e)
قراردادهایی که فقط مرحله طراحی پروژه را شامل می شود به قراردادهای e معروف اند.
2- قراردادهاي طراحی و خرید (pe)
قراردادهایی که شامل مرحله طراحی و تامین کالای پروژه هستند قراردادهای ep نامگذاری می شوند.
3- قراردادهاي خرید و ساخت (pc)
پروژه‌هایی که مرحله خرید و ساخت تواما از پیمانکار خواسته میشود حالت PC دارند که اکثرا پروژه‌های کشور از این دسته هستند.
4- قراردادهاي (epc)
اجرای پروژه های بزرگ در صنعت نفت به روش epc گسترش فراوانی داشته است، تا جایی که بسیاری از فعالیت های در دست اجرا با بهره گیری از این روش انجام میشود. پروژه های epc ، دارای اولویت هایی همچون سرعت بیشتر و اعمال کنترل مناسبت تر بر امور و فعالیت های اجرایی هستند. در این روش عملیات مهندسی، تدارک و تامین و اجرا به صورت موازی با هم و در قالب یک قرارداد انجام می شود.
با توجه به این نکته که یکی از نیازهای مهم بازار امروز به ویژه در پروژه هایی که به وسیله بخش خصوصی یا به طریق فاینانس انجام می شود، داشتن اطمینان از قیمت نهایی و تاریخ قطعی اتمام کار است، اجرای پروژه به صورت epc ، اطمینان بیشتر از قیمت تمام شده و زمان اتمام کار را فراهم می کند. روش epc ، برگرفته از سه حرف اول مهندسی( engineering )، خرید (procurement ) و ساخت ( costruction ) است.
در میان مراحل اجرایی قراردادهای epc ، بخش e به دلیل وابستگی زیادی که با توان اجرایی تیم پیمانکار دارد از اهمیت بیشتری برخوردار است. مدل اختصاصی قراردادهای epc صنعت نفت در صفحه اسناد و گزارش منتشر شده است.
5- قراردادهای مشارکتی
این نوع قراردادها به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از (1) موافقت نامه های مشارکت در تولید كه این نوع از قراردادها، شرکت خارجی را متعهد به پرداخت مالیات و در برخی موارد بهره مالکانه، آموزش نیروی انسانی و مشارکت دولت میزبان می نماید. (2) قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری كه در این قراردادها، کشور میزبان و شرکت عامل در سود و خطرپذیری توافق نامه های نفتی سهیم هستند. میزان مشارکت در عقد موافقت نامه های امتیاز متفاوت است در نتیجه دولت به مثابه شریک در تولیدی که بر اساس قرارداد انجام می شود، سهیم است. 6- قراردادهای خدماتی
این نمونه از قراردادها از دیرینه ترین اشکال روابط قراردادی بین افراد از یک سو و جوامع از سویی دیگر به شمار می آیند. این نوع از قراردادها در سه دسته قرار می گیرند:
– قراردادهای صرفا خدماتی:
این دسته از قراردادها در فعالیت های اکتشافی کاربرد ندارد و تنها در تلاش های تولید مورد بهره برداری قرار می گیرند. پاداش این قراردادها نقدی است و بهای مقطوع و مشخصی دارد. با این همه، گاه به منظور افزون نمودن انگیزه سرمایه گذار بیگانه در ارائه خدمات بهتر، امتیازاتی مانند خرید قسمتی از تولید اعطا می شود. نوع ساده آن، به صورت حق الزحمه مقطع برای ارائه خدمات مشخص است و بابت دریافت کمک های فنی به کشور میزبان هیچ سهمی از نفت خام تولیدی پیش بینی نشده است.
– قراردادهای ریسکی خدمت:
این نوع قراردادها، عموما در کشف میادین نفت و گاز کاربرد دارند، اصولا ماهیت این نوع قراردادها به گونه ای است که مسائلی چون مالیات و بهره مالکانه کمتر مورد توجه طرفین قرار می گیرد. در صورتی که کشفی صورت نپذیرد، قرارداد به خودی خود منتفی است. لیکن در صورت کشف نفت یا گاز، شرکت ملزم است که آن را به مرحله تولید برساند.
به هر تقدیر، کل تولید در اختیار کشور میزبان قرار خواهد گرفت و شرکت عامل طبق شرایط قرارداد یا از مبلغی مقطوع به عنوان بازپرداخت سرمایه به همراه نرخ بهره و خطرپذیری برخوردار خواهد شد و یا بر اساس درآمد حاصل از میزان نفت تولید شده پس از کسر مالیات سهم خواهد برد.
– قراردادهای بیع متقابل:
در قراردادهای خدماتی بیع متقابل، شرکت سرمایه گذار بیگانه، تمامی وجوه سرمایه گذار مانند نصب تجهیزات، راه اندازی و انتقال تکنولوژی را برعهده می گیرد. و پس از راه اندازی پروژه، آن را به کشور میزبان واگذار می کند. بازگشت سرمایه و نیز سود سرمایه شرکت، از طریق دریافت محصولات تولیدی انجام می گیرد.
دلیل طبقه بندی قرارداد بیع متقابل در رده قراردادهای خرید خدمت این است که انجام بازپرداخت اصلی و سود سرمایه گذاری از محل نفت خام و فرآورده های آن صورت می گیرد. پرداخت ها به صورت نقدی و غیرنقدی امکان پذیر است. این نوع قرارداد در کشورهایی که قوانین آنها، هرگونه مالکیت بخش خصوصی و یا خارجی را بر صنعت نفت منتفی دانسته اند، مورد بهره برداری قرار می گیرد.
7- قرارداد ipc
این قرارداد شکل ارتقا یافته قراردادهای بیع متقابل است. ipc مخفف iran petroleum contracts است و مهمترين وجه تمايز آن با بیع متقابل، حضور پيمانكار در دوره بهره برداری و بلند مدت بودن طول دوره قرارداد است. همچنين دستمزد پيمانكار بر اساس ميزان توليد از ميدان است که نسبت به فاکتورهای مختلفی همچون قيمت نفت، عامل r، سطح توليد و نوع ميدان شناور است. چارچوب این قرارداد در صفحه اسناد و گزارش منتشر شده است. برای مشاهده پروژه‌های اجرا شده توسط شرکت نواندیشان فراساحل لیان همراه با گزارش تصویری ، روی لینک زیر کلیک کنید.
